Viêm đường hô hấp dưới: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Viêm đường hô hấp dưới là gì? Đó là các bệnh lý ảnh hưởng đến các bộ phận của đường hô hấp dưới, bao gồm: khí quản, phế quản, tiểu phế quản và phổi. Bệnh có thể gây nguy hiểm tới tính mạng nên cần có sự hiểu biết đúng đắn để được phát hiện và điều trị kịp thời.

Triệu chứng của viêm đường hô hấp dưới

Hội chứng viêm đường hô hấp dưới có nhiều triệu chứng khác nhau, các triệu chứng còn phụ thuộc vào mức độ viêm nặng hay nhẹ. Ở những bệnh nhân mắc viêm đường hô hấp dưới nhẹ thì những triệu chứng cũng tương đối nhẹ, nó chỉ giống như cảm lạnh thông thường. Ví dụ như:

• Nghẹt mũi, chảy nước mũi
• Ho khan
• Đau họng
• Đau đầu nhẹ
• Sốt nhẹ

Còn khi viêm đường hô hấp dưới trở nên nghiêm trọng hơn, có thể dẫn đến viêm phổi, viêm phế quản hay viêm tiểu phế quản. Ban đầu người bệnh có thể bị nhiễm virus, nhưng khi sức đề kháng yếu đi thì những vi khuẩn sẽ xâm nhập và trở thành viêm hô hấp dưới do vi khuẩn. Các triệu chứng bao gồm:

• Sốt
• Ho dữ dội
• Thở gấp hoặc khó thở
• Thở khò khè
• Da chuyển màu tái nhợt do thiếu oxy
• Đau hoặc tức ngực

Sự khác biệt giữa viêm đường hô hấp trên và dưới

Hệ thống hô hấp của cơ thể bao gồm: mũi, xoang, miệng, họng, thanh quản, khí quản, phế quản và phổi. Viêm đường hô hấp trên là khi các bộ phận từ thanh quản trở lên bị ảnh hưởng, gồm: mũi, xoang, cổ họng. Trong khi viêm đường hô hấp dưới lại ảnh hưởng đến phổi, khí quản, phế quản, tiểu phế quản và phổi.

Viêm đường hô hấp trên

Các bệnh liên quan đến viêm đường hô hấp trên bao gồm:

• Cảm lạnh thông thường
• Cúm nhẹ
• Viêm amidan
• Viêm thanh quản
• Viêm xoang

Trong số các triệu chứng của viêm đường hô hấp trên, triệu chứng thường gặp nhất là ho. Ngoài ra cũng có một số triệu chứng như: nghẹt mũi, sổ mũi, đau họng, hắt hơi, đau nhức cơ và đau đầu.

Viêm đường hô hấp dưới

Như đã nói, viêm đường hô hấp dưới xảy ra ở phổi và đường thở từ khí quản trở xuống. Nguyên nhân dẫn đến viêm đường hô hấp dưới có thể là do nhiễm virus cúm nặng hoặc do nhiễm vi khuẩn. Các triệu chứng của viêm đường hô hấp dưới bao gồm: ho dữ dội (có thể có đờm), khó thở, tức ngực, thở khò khè khi thở ra.

Cách chẩn đoán viêm đường hô hấp dưới

Thông thường, các bác sĩ sẽ chẩn đoán người bị viêm đường hô hấp dưới bằng cách xem xét tiền sử của bệnh nhân về thời gian khởi phát các triệu chứng và kể tên các triệu chứng. Sau đó thực hiện khám sức khỏe chi tiết và yêu cầu xét nghiệm bổ sung nếu cần.

Bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm nếu nghi ngờ bệnh nhân bị viêm đường hô hấp dưới:

• Đo oxy xung: Xét nghiệm này sử dụng một cảm biến nhỏ gắn vào ngón tay hoặc tai. Nó sử dụng ánh sáng để ước tính lượng oxy có trong máu.
• Chụp X-quang phổi: Các bác sĩ có thể kiểm tra trực quan hình ảnh chụp từ phổi của người bệnh để tìm các dấu hiệu của bệnh viêm phổi.
• Xét nghiệm máu: Lấy một ít máu và đưa vào phòng thí nghiệm để kiểm tra có virus, vi khuẩn, nấm hay các sinh vật lạ nào hay không.
• Xét nghiệm đờm: Cũng giống như xét nghiệm máu, một mẫu đờm của người bệnh được lấy và kiểm tra trong phòng thí nghiệm về sự hiện diện của vi khuẩn.

Điều trị viêm đường hô hấp dưới

Các bệnh về viêm đường hô hấp dưới thể nhẹ có thể tự khỏi mà không cần điều trị bằng thuốc. Và cũng không có phương pháp điều trị chung cho tất cả các bệnh viêm đường hô hấp dưới dù nhẹ hay nặng. Nếu cầu điều trị, các sẽ sẽ chọn phương pháp giải quyết tốt nhất dựa trên các triệu chứng mà bệnh nhân đang gặp phải.

Điều trị theo lối sống

• Uống nhiều nước và nghỉ ngơi nhiều.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm nếu không khí trong phòng bị khô.
• Tránh tiếp xúc với khói thuốc lá, bụi bẩn và các chất ô nhiễm khác từ môi trường.

Điều trị bằng thuốc

Vì hầu hết các bệnh viêm đường hô hấp dưới đều do virus gây ra nên thuốc thường không được sử dụng trong điều trị. Tuy nhiên, một số loại thuốc không kê đơn có thể giúp giảm các triệu chứng:

• Thuốc kháng viêm không steroid: chẳng hạn như ibuprofen, naproxen hoặc aspirrin có tác dụng giảm đau, hạ sốt.
• Acetaminophen cũng có tác dụng giảm đau và hạ sốt.
• Sử dụng thuốc giãn phế quản dạng xịt, hít, khí dung sẽ làm giảm khò khè và khó thở
• Nếu bệnh nhân bị viêm đường hô hấp dưới do vi khuẩn, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh, nhưng còn tùy vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Phương pháp điều trị khác

Trong trường hợp bệnh nhân bị viêm đường hô hấp dưới quá nặng, bác sĩ sẽ chỉ định phải làm thủ tục nhập viện để điều trị. Điều trị viêm đường hô hấp dưới tại bệnh viện có thể bao gồm:

• Tiêm chất lỏng vào tĩnh mạch. Đây còn gọi là liệu pháp tiêm tĩnh mạch, là cách nhanh nhất để cung cấp thuốc và thay thế chất lỏng đi khắp cơ thể nhờ vào hệ tuần hoàn giúp mang các chất lỏng đi phân tán khắp nơi.  
• Sử dụng máy thở oxy. Được dùng khi bệnh nhân đã bị viêm phế quản hoặc viêm phổi nặng, cơ thể ít đáp ứng với thuốc điều trị.

Hầu hết những người bị viêm đường hô hấp dưới đều không xảy ra biến chứng, nhưng ở những đối tượng cao tuổi (người trên 65 tuổi) và trẻ nhỏ (dưới 5 tuổi) vẫn có khả năng bị biến chứng như: suy tim, suy hô hấp, nhiễm trùng máu, áp xe phổi gây nguy hiểm đến tính mạng. Vì thế người nhà cần hết lưu ý nếu thấy những đối tượng này xuất hiện các triệu chứng nặng và liên hệ với bác sĩ kịp thời.